Raport z badań w Chwarszczanach
Dodane przez Admin dnia 23 marzec 2005 21:35
sierpnia 2004
Wyniki badań
Wykop numer 1 usytuowano 8 metrów od ściany zachodniej kaplicy. Odsłonięto tam układ trzech, równoległych do siebie fragmentów murów wykonanych z granitowych kamieni układanych na glinie i zaprawie wapienno-piaskowej. Przecinają one wykop po linii NE-SW. Mury wzniesiono w różnym czasie, w okresie funkcjonowania komandorii. Dwa z nich (od zachodu) należy łączyć z istnieniem bliżej nieokreślonego budynku. Trzeci, chronologicznie najmłodszy, usytuowany bliżej kaplicy, stanowi pozostałość fundamentu ogrodzenia, o czym świadczy jego układ i sposób wykonania. Nie zachowała się część nadziemna. Oddzielał on strefę reprezentacyjno-kultową (sacrum) od części gospodarczej założenia (profanum). Trwają prace wykopaliskowe mające na celu pełne wyjaśnienie funkcji odkrytych reliktów. W warstwie gruzowiskowej między murami znaleziono monetę - jednostronny fenig księstwa brunszwickiego datowany na lata 1481-1521. Na wizerunku tarcza z lwem.
Wykop numer 2 stanowi przedłużenie pierwszego, na zachód od kaplicy. Odsłonięto tam pozostałości budynków gospodarczych z XIX i XVIII wieku. Pod warstwą bruku, stanowiącego w przeszłości posadzkę jednego z pomieszczeń, natrafiono na mały skład amunicji. W warstwie gliny spoczywało kilkanaście nieużywanych, ołowianych kul muszkietowych. Znalezisko to należy wiązać z jedną z największych bitew nowożytnej Europy jaka miała miejsce w roku 1758 na okolicznych polach. Starły się tu wojska rosyjskie z pruskimi. W wyniku walki poległo około 35 tysięcy żołnierzy. Wydarzenie znane jest w historiografii jako bitwa pod Sarbinowem. W tym czasie dokonano zniszczeń w obrębie folwarku chwarszczańskiego. Ucierpiała m. in. kaplica. Poniżej archeolodzy odsłonili średniowieczne nawarstwienia osadnicze związane z komandorią. Znaleziono tam szklany paciorek, fragmenty tkaniny, liczne ułamki glinianych naczyń tzw. siwaków. Fragmenty naczyń należą do kategorii zabytków najczęściej znajdowanych na stanowiskach archeologicznych i stanowią podstawowy wyznacznik chronologii warstw kulturowych. Pod pojęciem ceramiki siwej rozumiemy naczynia gliniane, dla których kryterium wyróżniającym jest wypał, w efekcie którego uzyskiwały one charakterystyczną barwę powierzchni. Ten typ ceramiki upowszechnił się na terenach na wschód od Odry w XIII wieku, m. in. za sprawą zakonu templariuszy.
Wykop numer 3 usytuowano kilkanaście metrów od północnej ściany kaplicy, w obrębie użytkowanego ogrodu. Około 1,5 metra od powierzchni gruntu odsłonięto pozostałości cmentarza związanego z komandorią (11 grobów). Wydzielono dwa poziomy chronologiczne pochówków. Zmarłych złożono zgodnie z rytuałem chrześcijańskim - na plecach, głowami na zachód bądź z odchyleniem północno-zachodnim, z rękoma złożonymi wzdłuż ciała lub na wysokości miednicy. Od średniowiecza liturgiści wyraźnie określali sposób ułożenia zwłok. Według żyjącego w XIII wieku Duranda z Mende zmarły winien być złożony na plecach, głową na zachód, twarzą ku wschodowi symbolizującemu życie wieczne. Według wstępnych badań antropologicznych zmarli to przede wszystkim mężczyźni w wieku od 17 do 65 lat. Znaleziono jeden pochówek kobiety zmarłej w wieku około 20-25 lat. Doły grobowe wkopano w warstwy osady istniejącej w tym miejscu w I tysiącleciu p.n.e. Nad jednym z grobów natrafiono na relikt starszej działalności hutniczej (!). Zachowała się tam dolna część prymitywnego pieca do wytopu żelaza, tzw. dymarki.
Wykop numer 4 usytuowano 10 metrów na wschód od kaplicy. Pod warstwami współczesnego bruku i żużlu odsłonięto fragment instalacji XIX-wiecznego browaru. W chwili obecnej odkrywany jest fragment średniowiecznego cmentarza przylegającego do prezbiterium kaplicy. We wschodniej części wykopu znaleziono pozostałości kamiennych murów poszukiwanego budynku komandorii. Trwają prace przy eksploracji warstw budowlanych. W warstwie gruzowiskowej znaleziono średniowieczna monetę - brandenburski brakteat z wyobrażeniem hełmu z pióropuszem. Okres jej wybicia określono na lata 1440-1471.
Badania trwają...