KOMANDORIA TEMPLARIUSZY W LONDYNIE
Dodane przez Admin dnia 23 marzec 2005 22:09
oczątki angielskiej prowincji zakonu templariuszy związane są z pobytem pierwszego mistrza templariuszy Hugona de Payns na dworze Henryka I. Celem tej wizyty była akcja propagandowa na rzecz nowego zgromadzenia. Rzeczywiście uzyskane tam poparcie zaowocowało licznymi nadaniami angielskiego rycerstwa. Równocześnie przedstawiciele tego rycerstwa masowo zaczęli wstępować do zakonu templariuszy i zasilać szeregi braci walczących z niewiernymi w Ziemi Świętej.
Ośrodkiem nowo założonej prowincji stało się Holborn Bars (obrzeża dzisiejszego Londynu), gdzie templariusze założyli dom macierzysty, określany mianem Starej Świątyni. W jej obrębie znajdował się okrągły kościół pod wezwaniem Mariackim, z wewnętrznym wieńcem sześciu kolumn. Ta nie zachowana budowla, będąca już w 1595 roku w stanie ruiny została wzniesiona około 1135 roku. Znana jest jedynie na podstawie wzmianki w XVI - wiecznej kronice Camdena i XIX - wiecznych wykopalisk.
Okres swojej największej prosperity angielscy templariusze przeżywali po wstąpieniu na tron Stefana de Blois, syna hrabiego de Blois, uczestnika I wyprawy krzyżowej. Do rozwoju potęgi angielskich templariuszy przyczynił się przy tym w sposób szczególny trzeci z kolei mistrz prowincjonalny Ryszard Hastings, który dał się poznać jako znakomity organizator i zarazem administrator. Doprowadził on między innymi do zakupu rozległych terenów nad Tamizą, przy dzisiejszej Fleet Street, gdzie założył kolejny dom macierzysty - tzw. Nową Świątynię. Tymczasem siedziba w Holborn Bars została odsprzedana biskupowi Lincoln, co zatwierdziła kapituła generalna zakonu, obradująca w 1161 roku.
W obrębie nowego domu macierzystego templariusze wznieśli zachowany do dnia dzisiejszego kościół pod wezwaniem Mariackim, konsekrowany w 1185 roku przez patriarchę jerozolimskiego Herakliusza, w obecności króla Henryka II. Jest to budowla założona na planie kolistym (o średnicy ponad dwudziestu metrów), z wewnętrznym wieńcem sześciu podpór. Powyżej centralnej rotundy wznosi się tambur przykryty pierwotnie sklepieniem sześciodzielnym, kopułowym. Koliste obejście nakryte jest sklepieniami krzyżowo - żebrowymi. Początkowo po stronie wschodniej znajdowało się jednonawowe, trzyprzęsłowe prezbiterium zamknięte apsydą.
W przestrzeni wydzielonej przez sześć podpór, w partii centralnej rotundy znajdują się pomniki nagrobne zasłużonych braci templariuszy a także dobroczyńców zakonu. Najbardziej znanym był Wilhelm Marshal hr. Pembroke regent Anglii w okresie małoletności Henryka III. Ten wysoki dostojnik państwowy był przyjacielem mistrza Emeryka z Saint - Maur i przystąpił do zakonu w godzinie swojej śmierci. Obok niego spoczywają w londyńskim kościele także jego synowie Wilhelm oraz Gilbert.
Po stronie zachodniej kościoła usytuowany jest uskokowy portal z kolumienkami dźwigającymi archiwolty. Pierwotnie umieszczony był tam tympanon z inskrypcją erekcyjną: ANNO: AB: INCARNATIONE: DOMINI: M.C.L.X.X.X.: DEDICATA: / HEC ECCLESIA: IN: HONORE: BEATE: MARIE: A: DNO: / ERACLIO DEI: GRA: SCE: RESURECTIONIS: / ECCLESIE PATRIARCHA: III: IDUS IIUNTA: S: / PENITENTIA: LX: DIES: INDULSIT: W późniejszym czasie portal ten został poprzedzony czworobocznym narteksem.
W 1240 roku nastąpiła konsekracja nowego prezbiterium po stronie wschodniej, tym razem jednak w formie trzynawowej hali. Przęsła nawy głównej są prostokątne, a naw bocznych kwadratowe. Podział na nawy i przęsła został uzyskany przez dwa rzędy filarów wiązkowych i przyściennych służek, dźwigających sklepienia krzyżowo - żebrowe. Uroczystość konsekracji miała miejsce w obecności króla Henryka III, który brał pod uwagę możliwość, że zostanie tutaj w przyszłości pochowany.
Dom zakonny templariuszy w Londynie, pełnił podobną funkcję jak ten w Paryżu. Znajdowało się tutaj centrum operacji bankowych a prestiż i powszechne zaufanie jakim cieszyli się londyńscy templariusze powodował, że wielokrotnie deponowano tutaj niebywałe kosztowności. Z prośbą o udzielenie pożyczki wielokrotnie do londyńskich templariuszy zwracał się król Anglii Jan.
Po kasacie templariuszy Nowe Templum zostało przekazane zakonowi szpitalników, którzy pozostawali jego właścicielami do sekularyzacji klasztorów angielskich w szesnastym stuleciu.
Kościół szczęśliwie przetrwał do naszych czasów. Dziewiętnastowieczne modyfikacje nie zatraciły jego pierwotnego charakteru. Dopiero bombardowania podczas drugiej wojny światowej spowodowały poważne zniszczenia, co wymusiło wprowadzenie betonowych stropów i usunięcie charakterystycznego, stożkowatego dachu rotundy.
B.S.
(wszystkie ilustracje pochodzą ze zbiorów autora)