MALOWIDŁO "UKRZYŻOWANIE" Z OK. 1350 ROKU W KOŚCIELE W MARWICACH K. GORZOWA WLKP
Dodane przez Admin dnia 25 marzec 2005 16:14
e wrześniu bieżacego roku zakończono prace konserwatorskie przy średniowiecznym malowidle ściennym w kościele w Marwicach k. Gorzowa Wlkp..
Malowidło przedstawiające grupę "Ukrzyżowania" datowane jest na ok. 1350 rok i zostało wykonane na wschodniej ścianie romańsko-gotyckiego kościoła parafilanego z przełomu XIII i XIV wieku. Decyzje o podjęciu prac konserwatorskich podjęto ze względu na szczególne wartości historyczne i naukowe tej realizacji oraz ze względu na fatalny stan zachowania, charakteryzujący się odspajaniem i zmurszeniem fragmentów tynku.
Najstarsza wzmianka o kościele w Marwicach pochodzi z księgi ziemskiej margrabiego Ludwika z 1337 roku. Na podstawie cech formalno-stylistycznych realizację kościoła można osadzić na przełomie XIII i XIV wieku. Jest to budowla orientowana, założona na planie prostokątnym, wzniesiona z granitowych, starannie obrobionych kwader. Zachowane oryginalne, uskokowe portale po stronie zachodniej i południowej oraz wąskie, ostrołukowo zamknięte okna. W szczytach umieszczone ostrołukowe blendy. Po stronie południowo-zachodniej zakrystia, po północno-wschodniej nowożytna kaplica grobowa.
Pierwotnie wnętrze świątyni, inaczej niż obecnie, było otwarte na więźbę dachową, tak że umieszczone wysoko ponad sanktuarium malowidło, pozostawało widoczne dla wiernych uczestniczacych w liturgii. W czasach nowożytnych wprowadzono belkowy strop ponad nawą światyni, który spowodował, że malowidło znalazło się w partii poddasza, niedostępne dla ogółu wiernych. Dostęp do malowidła przez to możliwy jest wyłącznie po drabinie od strony chóru muzycznego w zachodniej części kościoła.
Kompozycja malowidła zajmuje ostrołukowe pole o wymiarach 265 x 310 cm. Przedstawienie rozgrywa się w mistycznej przestrzeni bez zaznaczenia linii gruntu i horyzontu. W centralnej części umieszczone jest przedstawienie Ukrzyżowanego Chrystusa. Po lewej stronie znajdują się dwie postacie: św. Longinusa, w spiczastym hełmie, przeszywającego włócznią prawy bok Zbawiciela oraz św. Jan Ewangelisty, odzianego w białą szatę. Po prawej stronie, znajduje się Matka Boża i obok drabina oparta o ramię krzyża. Powyżej, po lewej stronie, ponad głową Chrystusa ukazany anioł w locie, niosący narzędzia męki pańskiej (arma christi). W obrębie kompozycji umieszczone dwie banderole wzorami naśladującymi napisy. Zapewne twórca malowidła był analfabetą.
Malowidło zostało wykonane w technice tempery kazeinowej na tynku. Przed nałożeniem kolorystyki, w mokrym tynku wykonano ostrym narzędziem kontury, zamykające poszczególne figury w obrębie kompozycji. Kolorystyka bardzo skromna, składająca się z różnych odcieni bieli oraz czerwieni.
Omawiane malowidło zostało wykonane przez anonimowy warsztat działający na terenie historycznej Nowej Marchii w połowie XIV wieku, reprezentujący nurt prowincjonalny malarstwa gotyckiego. Analogie do marwickiego malowidła znajdujemy w kościele w Czachowie k. Cedyni, obecnie na terenie woj. zachodniopomorskiego. Realizacje tego warsztatu charakteryzuja się chaotycznym rozmieszczeniem figur w obrębie kompozycji, uproszczeniem form budowanych rytym konturem wypełnionym plama barwną.
Konserwacja malowidła przeprowadzona została ze środków Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przez szczecińską pracownię konserwatorską Państwa Małgorzaty i Henryka Zyzików.
BES
Literatura:
Dokumentacja konserwatorska. Konserwacja malowidła ściennego z około 1350 roku na poddaszu kościoła w Marwicach k. Gorzowa Wlkp. Autorzy prac, tekstu i fotografii: Małgorzata i Henryk Zyzik. Szczecin 2004;
Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce, pod red. J. Domasłowski, A. Karłowska-Kamzowa i in., Poznań 1984;
K. Reissmann, Die Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg Bd VII, Teil 3. Die Kunstdenkmäler des Stadt und Landkreis Landsberg (Warthe), Berlin 1937.